Krótka historia Radomskiego Festiwalu Jazzowego

Niemal równo 55 lat temu w sierpniu 1956 roku odbył się w Sopocie I Ogólnopolski Festiwal Muzyki Jazzowej. Niektórzy publicyści uznają ten fakt za umowną datę zaistnienia jazzu w Polsce. Wybitny, nieżyjący kompozytor jazzowy i muzykolog – Andrzej Trzaskowski – głosił pogląd, że za datę graniczną świadomego grania jazzu w Polsce należałoby uznać powstanie zespołu Melomani w 1954 roku.
Krakowianie z pewnością wskażą na Krakowskie Zaduszki Jazzowe z 1955 roku.
Warszawiacy wspomną pierwszy publiczny koncert w marcu 1955 roku reklamowany plakatami -„Jam Session nr 1, Leopold Tyrmand ma zaszczyt przedstawić...” z udziałem autentycznie improwizujących muzyków i wspomnianego zespołu Melomani.
Impreza sopocka była jednak zorganizowana z największym rozmachem, trwała siedem dni i zgromadziła najliczniejszą jak dotychczas publiczność. Sopot ’56 to barwna mozaika umiejętności, stylów, zapożyczeń, kopii i tego wszystkiego, co wówczas uważano za „jazz”. Przy oficjalnym braku aprobaty na nowinki z Zachodu, niechęci środowiska muzyki poważnej i twardej opozycji środowiska „muzyki popularnej” sam fakt, że mieliśmy jakiś jazz w Polsce wydawał się prawdziwą sensacją. Obok wykształconych muzyków było tam wielu amatorów, artystów restauracyjnych, postaci bardziej lub mniej wtajemniczonych, ale pełnych niesamowitego zapału
Warto wspomnieć, że w historii polskiego jazzu dużą rolę odegrał Jan Poprawa, znany radomianom i kojarzony z radomskim turniejem śpiewających poezję, którego XX, jubileuszowa edycja przypada w roku 2013.

A jak było w Radomiu ???

Włączenie do „nowej Łaźni” w 2009 r. tradycji zlikwidowanego Miejskiego Centrum Kultury i Informacji Międzynarodowej (MCKiIM) postawiło przed utworzoną placówką wyzwanie związane z upowszechnianiem jazzu w mieście nad Mleczną.

Co prawda w „starej Łaźni”, która funkcjonowała dobre kilka lat wcześniej niż MCKiIM, koncerty jazzowe bywały w miarę regularnie („WIK Kontakt”, 1987-1991 oraz kronika Łaźni egzemplarz unikalny w posiadaniu placówki), jednakowoż to MCKiIM podjęło się w drugiej połowie lat 90. ubiegłego wieku misji systematycznego budowania w Radomiu środowiska ludzi przychylnych jazzowi.

W 1998 roku z inicjatywy ówczesnej dyrektor MCKiIM, Pani Anny Mańczyńskiej powołano Klub Jazzowy, któremu patronowała medialnie radomska redakcja Gazety Wyborczej (Radom Jazz Festival, „Gazeta w Radomiu”, 8 czerwca 2001)

Festiwale jazzowe obok turniejów poezji śpiewanej są sztandarowym produktem „Łaźni”, współtworzącym w głównej mierze rozpoznawalną w mieście markę instytucji. Pierwszy festiwal odbył się w 2001 roku, a już rok wcześniej miłośnicy jazzu mieli okazję wysłuchać co najmniej jednego koncertu jazzowego w miesiącu.

MCKiIM uzupełniał ofertą muzyczną lokal prywatny „Bohema Jazz Club”, dziś już niestety nieistniejący. W obecnej chwili globalna oferta związana z szeroko pojętą kulturą muzyczną w Radomiu jest znacznie bogatsza niż w latach pierwszych edycji festiwalu jazzowego. Powstało wiele prywatnych klubów, lokali z restauracjami włącznie, organizujących różne koncerty. W Sali Koncertowej częściej niż kiedyś goszczą gwiazdy estrady na koncertach organizowanych przez prywatne agencje impresaryjne.

W tej sytuacji „Łaźnia” zdaje się być jednak niemal jedynym podmiotem systematycznie popularyzującym jazz. Prawie, bo zdarzenia tego typu animuje też Miejski Ośrodek Kultury Amfiteatr, którego Dyrektor Artystyczny Jerzy Skwarek jest perkusistą, muzykiem sesyjnym sprawnie poruszającym się w estetykach jazzowych i podobnych aranżacjach. W działaniach tych dotrzymuje mu kroku fenomenalna wokalnie pierwsza jazz woman Radomia – małżonka Iwona, od kilku lat liderka chóru Gospel Radom.

W 2002 roku w prasie lokalnej pisano, że Radom Jazz Festiwal 2002 to jedna z największych tego typu imprez w Polsce (Jazz nad Mleczną, Echo Dnia, 7.06.02). Dziś podobne stwierdzenie chyba byłoby nieco przesadzone, co nie zmienia faktu, że obecne festiwale mają bardzo przyzwoity poziom ogólnopolski z udziałem muzyków zagranicznych. Festiwal na wiele lat ulokował się w restauracji „Legenda” działającej na parterze siedziby Galerii Sztuki Łaźnia. Mimo dalekich od komfortu warunków, atmosfera była gorąca.

Wśród festiwalowych gości ubiegłych edycji były takie znakomitości jak : Duet Jorgos Skolias – Bogdan Hołownia, Yanina Free Wave, New Bone, Wolfgang Seligo – Alternative Jazz Quartet, Jan Ptaszyn Wróblewski, Grażyna Łobaszewska, Trio Marka Toma, Grupa B.A.C.H., Jarek Śmietana, Marek Stryszowski, Urszula Dudziak, The Colors, Funk de Nite & Jorgos Skolias, Zbigniew Namysłowski Quartet.

8. Festiwal Jazzowy w 2009 r. stał się okazją do szerszej współpracy z duetem Stryszowski-Nowicki. Na zakończenie Festiwalu przy maksymalnie wypełnionej publicznością sali wystąpił gwiazdorski w składzie zespół z Jarosławem Śmietaną jako liderem oraz Wojciechem Karolakiem, Adamem Czerwińskim i Edem Schullerem. Po koncertach odbywały się spotkania kuluarowe, zazwyczaj w restauracji „Legenda”.

W trakcie jednego z takich spotkań, z udziałem znanego radomskiego altowiolisty Stanisława Bawora, zakreślono również plan współpracy Jarosława Śmietany z Radomską Orkiestrą Kameralną, przy realizacji przedsięwzięcia koncertowego, w którym wykonano by utwór Śmietany „Jesienna suita” z udziałem orkiestry. Wydarzenie takie rzeczywiście zaistniało z sukcesem w listopadzie 2010, ale to festiwal „Łaźni” stworzył istotne warunki do jego narodzin.

Przy organizacji 9. Festiwalu Jazzowego założono zwiększenie dni imprezy z dwóch do trzech. Pozwoliło to zaprezentować 8 zróżnicowanych formacji. Zaangażowano również managera muzycznego festiwalu, którym stała się zaprzyjaźniona z placówką Magdalena Kamieńska, doświadczona we współpracy ze środowiskiem jazzowym, zwłaszcza krakowskim.

9. Festiwal Jazzowy zakończył występ kwintetu Zbigniewa Namysłowskiego. Warto zaznaczyć, że przy okazji 9. edycji Festiwalu planowano akcent lokalny promujący młody zespół rodem z Radomia. Akcent ten mógłby być zwiastunem nowego elementu w festiwalowej formule. Łaźnia prowadziła rozmowy z liderem formacji Kwartofle, Patrykiem Doboszem, utalentowanym absolwentem Zespołu Szkół Muzycznych w klasie perkusji. Ostatecznie do występu nie doszło, ale jeszcze wszystko przed nami. Trzeba nadmienić, że podobne próby wzbogacenia festiwalowego programu podjęto już w 2002 roku, kiedy to zorganizowano konkurs młodych zespołów jazzowych. Przystąpiło doń wówczas 7 amatorskich grup z różnych rejonów Polski (P. Matracki, Scena będzie dla młodych, Gazeta w Radomiu, 22.03.2002)

Wartym odnotowania jest fakt, że logo pierwszego festiwalu opracował pracownik MCKiIM, znany radomski art. plastyk - Leszek Kwiatkowski. Cały czas trwają dyskusje wokół kolejnych ewentualnych modernizacji koncepcji festiwalu. Ubiegłoroczny, 10. Jubileuszowy Radomski Festiwal Jazzowy wzbogacił właśnie swoją formułę o wystawę fotografii Leszka Jastrzębiowskiego oraz prezentacje filmów z legendami jazzu amerykańskiego, organizowane przez American Corner Radom. Poszerzono też lokalizację różnych zdarzeń o salę kameralną im. Marii Fołtyn w Zespole Szkół Muzycznych czy scenę główną Teatru Radomskiego. Dzięki współpracy z Ambasadą Amerykańską kilkakrotnie udało się też zorganizować warsztaty dla utalentowanych muzycznie mieszkańców naszego miasta. Te ważne dla Radomia inicjatywy koordynuje z niezwykłą skutecznością kierownik American Corner Radom, Karolina Adamczyk.

Opracowanie: Marcin Rusek, Waldemar Różycki, Bogumiła Płatos